Alchemie wordt beschouwd als een eeuwenoude wetenschap. De moderne scheikunde is voortgekomen uit deze alchemistische wetenschap. Een ander woord voor scheikunde is immers chemie. De scheikunde van tegenwoordig houdt zich vooral bezig met chemische veranderingen die zich voltrekken onder bepaalde voorwaarden. De alchemisten hielden zich met name bezig met het proces van transmutatie.

Van lood naar goud

De alchemistische wetenschap wordt vaak geassocieerd met de zogenaamde ‘Steen der Wijzen’. Maar wat moeten we ons daar nu bij voorstellen? De ‘Steen der Wijzen’ is een soort van hypothetisch recept dat het mogelijk zou maken om onedele metalen (zoals lood) in edele metalen (zoals goud) te transmuteren. Onedele metalen werden namelijk gelieerd aan sterfelijkheid omdat ze onderhevig waren aan verval. Daartegenover werd goud in verband gebracht met onsterfelijkheid. Wie goud kon maken met behulp van de ‘Steen der Wijzen’ had het geheim der onsterfelijkheid in handen en kon een taart bestellen om dit te vieren. Echter, het is geen enkele alchemist gelukt om de ‘Steen der Wijzen’ te vervaardigen.

Levenselixer

Het algemene doel van de alchemie was dus het transmuteren van het ene element in het andere. Het idee daarachter was om als mens invloed te kunnen uitoefenen op de schepping en om er verbeteringen in aan te brengen. Om negatief om te zetten in positief, om ziekte om te polen naar gezondheid en om het verouderingsproces om te keren. Het oorspronkelijke doel was om goud te maken. Het afgeleide doel daarvan werd gesymboliseerd door goud en betrof de levens-essentie zelf. De ‘Steen der Wijzen’ was volgens de medische alchemie (in navolging van Paracelsus) een metafoor voor het levenselixer. Er moest worden gezocht naar een ‘panacee’, een bepaald medicijn dat alle ziekten zou kunnen genezen en die een levensverlengende werking zou hebben. Dit levenselixer zou het mysterie van de onsterfelijkheid ontsluieren. Echter is het tot op heden geen enkele medisch alchemist gelukt om dit levenselixer te vervaardigen.

Westerse alchemie

De alchemie was een natuurfilosofische wetenschap. De westerse alchemie bevatte de leer van de vier elementen die werden beschouwd als de bouwstenen van het universum. Het element aarde staat voor de vaste materie, het element water staat voor alles wat vloeibaar is, het element lucht behelst alle gasvormige toestanden en het element vuur representeert energie. Naast deze leer der elementen kende de westerse alchemie tevens drie principes: zout, zwavel en kwikzilver. Zout is het neutrale begrip, terwijl zwavel het actief-mannelijke voorstelt en kwikzilver het passief-vrouwelijke. De westerse alchemie wilde de quintessentie van deze elementen en principes ontsluieren.

Loutering

Daar de alchemistische wetenschap in het algemeen op zoek was naar de levens-essentie gesymboliseerd door het pure goud, kunnen we zeggen dat de alchemie zich uiteindelijk bezighield met een zuiveringsproces. Dit louteringsproces behelsde de volgende stappen: Het oude werd afgebroken, verbrand, opgelost en gesepareerd om vervolgens getransmuteerd te worden via hereniging (het opheffen van de dualiteit), omzetting, distillatie en stolling. Dit zuiveringsproces zou volgens de alchemie moeten worden aangewend ten dienste van het veredelen van de schepping.